Teraz czytasz...
Kurkuma w kuchni, profilaktyce zdrowotnej i kosmetyce naturalnej
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl

Kurkuma w kuchni, profilaktyce zdrowotnej i kosmetyce naturalnej

Kurkuma kojarzy się przede wszystkim z przyprawą wykorzystywaną w kuchni azjatyckiej. Tymczasem jest to tylko jedno z wielu jej zastosowań. Wykazuje właściwości lecznicze, jest także naturalnym kosmetykiem i barwnikiem.

Hidusi wierzą w jej działanie antynowotworowe. Badania wykazały, że nie tyle ją przeceniają, co społeczeństwa zachodnie nie dość doceniają. Kurkumina, składnik dający żółtą barwę kurkumie, ma potwierdzone działanie cytotoksyczne (niszczące komórki) na komórki rakowe (przeczytaj nasz artykuł: Dieta a nowotwory). Być może dlatego Hindusi stosujący średnio 1,5-2 gramów kurkumy dziennie, a poza nią wiele innych przypraw w całej swojej kuchni: …na raka płuc chorują 8 razy rzadziej (mimo że palą dużo papierosów!), 9 razy rzadziej na raka okrężnicy, 5 razy rzadziej na raka piersi i 10 razy rzadziej na raka nerek.

Do czego dodawać?

Kurkuma nadaje się do dań wytrawnych i słodkich. Wspomaga trawienie białek, wiec warto ją dodawać do potraw mięsnych i z fasolą. Nadaje się do wykonania płukanki bolącego gardła. Smakuje w zupach, nadając im piękny kolor, można nią zabarwiać:

  • sosy,
  • sałatki,
  • omlety,
  • suflety
  • ryż.

Barwi się nią także marynowane warzywa, a nawet makarony. Trzeba uważać z ilością, bo łatwo jest przesadzić. Do pewnych wyrazistych smaków niektórym trudno jest się przyzwyczaić.

Ciekawostka: lepiej stosować kurkumę oddzielnie lub tworzyć własną kompozycję, bo w tzw. mieszance curry jest jej około 20%. Dodajemy ją na początku gotowania, najlepiej rozpuszczoną w oliwie lub oleju. Przyswaja się w organizmie dopiero z połączeniu z papryką lub pieprzem.

To jedynie wstęp do zalet obu przypraw. Dla zainteresowanych polecamy odnośniki poniżej, także w języku angielskim.

Skąd pochodzi kurkuma?

Ostryż długi, inaczej też nazywany ostryżem domowym, barwierskim lub kurkumą (Curcuma longa L.) to roślina naturalnie występująca w Indiach. Rośnie wzdłuż Himalajów i w Wietnamie. Na większą skalę uprawiana jest w krajach tropikalnych. Należy do bylin o aromatycznym bulwiastym kłączu, wyglądem zbliżonym do imbiru, o intensywnie żółtym kolorze w przekroju. To właśnie ta część rośliny w postaci sproszkowanej stosowana jest jako przyprawa.

Znaczenie kulturowe

Ostryż największą popularnością cieszy się w krajach azjatyckich, gdzie pełni ważną rolę kulturową. Dla wyznawców hinduizmu ma symboliczne znaczenie. Natarcie nią główki nowo narodzonego dziecka ma uchronić je od nieszczęść (dotyczy to także świeżo poślubionej pary małżeńskiej). „Kunkun”, czyli kropka między brwiami, naniesiona na czoła hindusek, również przygotowywana jest na bazie kurkumy. Jest to znak sprawowanej opieki nad kobietą przez ojca lub męża. 

Kurkuma w kuchni

Opisywana przyprawa nie tylko nadaje potrawom charakterystyczny smak, ale również pełni funkcje naturalnego konserwantu, co jest bardzo ważne w gorącym i wilgotnym klimacie. 

W niewielkich ilościach, by nie zepsuć smaku potrawy, można dodawać ją do dań z drobiu i roślin strączkowych. Jest też odpowiednia do przyprawiania sałatek, sosów lub barwienia ryżu czy makaronu.

Kurkuma a zdrowie

Pierwsze wzmianki w źródłach polskich na temat ostryżu, nazywanego dawniej „ostrzyżem”, „żółcieniem indiańskim”, „szafranem” lub „szafranicą”, pojawiają się w zielnikach z XVI wieku. U Marcina Siennika, autora „Herbarza” z 1568 roku, czytamy:

uważenie tego ziela goi rozpadliny ust i dziąsła zgniłe, (…) proch korzenia tego ziela włożony na rany goi i wilgotność wysusza.

Przyprawę stosowano w chorobach skórnych, zapaleniach jamy ustnej i dziąseł.

Kurkuma dostępna była w aptekach i zalecano ją w przypadku chorób przewodu pokarmowego, a w szczególności w różnego pochodzenia niestrawnościach. Podawana była także kobietom w zaburzeniach menstruacji. Z kolei autor „Dykcyonarza roślinnego” z 1805 roku, Krzysztof Kluk, pisze:

korzeń jest u nas przedajny; który w aptekach zowie się terra merita, a u naszych wiśniaczków imbirem żółtym. Już dawno od lekarzów poczytany jest za środek rozwalniający, czyszczący i rozdzielający. W farbierni jest jeden z bardziej zażywanych na żółtą farbę. Nasze wieśniaczki w niektórych miejscach mocząc go w wodzie nie tylko dla dzieci na Wielkanoc jaja, dla siebie nici i płótna farbują, ale nadto zażywają go do ciasta i potraw zamiast szafranu.

Zobacz także

barman nalewa kawę z dzbanka

Stosuj rozsądnie

Średnie dobowe dawki sproszkowanego kłącza ostryżu długiego to według ustaleń Komisji Europejskiej 1,5-3 g. Ostrożność w stosowaniu tej przyprawy w większych ilościach powinny zachować osoby z niedrożnością dróg żółciowych.

W celach leczniczych celowość i bezpieczeństwo podawania najlepiej skonsultować z lekarzem. 

Antynowotworowe właściwości kurkumy

Kurkumina oprócz wymienionych właściwości ma także działanie przeciwzapalne, a ponadto, jak dowodzą badania, wykazuje zdolność hamowania podziałów komórek nowotworowych oraz tworzenia się nowych naczyń krwionośnych w otoczeniu guza.

W badaniach eksperymentalnych zaobserwowano zwiększoną wrażliwość komórek nowotworowych na chemioterapię przy równoczesnym podawaniu kurkumy. Równie ważnym kierunkiem działań substancji czynnych zawartych w kłączu ostryżu jest działanie antyoksydacyjne, czyli niwelujące działanie wolnych rodników odpowiedzialnych m.in. za procesy starzenia oraz niektóre choroby.

Kurkuma w kosmetyce naturalnej

Warto jeszcze wspomnieć o kosmetycznych zaletach kurkumy. Dzięki właściwościom antybakteryjnym, przeciwgrzybicznym i przeciwzapalnym wykorzystuje się tę substancję w preparatach stosowanych w schorzeniach skórnych (m.in. łuszczycy, trądziku i egzemie). Przyspiesza gojenie się ran i oparzeń, a jej obecność w kremach zapewnia ochronę przeciwsłoneczną.

Kurkumowa maseczka domowej roboty zalecana jest osobom z dolegliwościami trądzikowymi oraz przebarwieniami skórnymi. Uwaga: Nie jest wskazane wykonywanie maseczki tuż przed wyjściem z domu, bowiem może okazać się, że po zmyciu nasza skóra będzie odznaczać się żółtawym odcieniem. Należy wówczas jako środka zmywającego użyć kefiru lub maślanki albo płynu do demakijażu.

Jak przechowywać?

Aby jak najdłużej zachować jakość i właściwości zdrowotne kurkumy, pamiętajmy o przechowywaniu jej w ciemnych naczyniach lub w szafce, gdyż jest wrażliwa na światło.

Opracowała mgr farm. Joanna Typek.

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.