Definicja Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade) jest długa i skomplikowana. Pewien farmer uprawiający kakao w Ghanie postanowił ją uprościć i gdy zapytałem go: czym jest Sprawiedliwy Handel, odpowiedział: Sprawiedliwy Handel to handel, tyle że sprawiedliwy.
Sprawiedliwy Handel – definicja
Przytaczamy ją za stroną www.fairtrade.org.pl:
Sprawiedliwy Handel to partnerstwo handlowe, oparte na dialogu, przejrzystości i szacunku, które dąży do większej równości w handlu międzynarodowym. Przyczynia się do zrównoważonego rozwoju przez oferowanie lepszych warunków handlowych oraz ochronę praw marginalizowanych producentów i pracowników najemnych, szczególnie w krajach Południa.
Podstawowe zasady Sprawiedliwego Handlu:
- Uczciwa cena za produkty
- Sprawiedliwe płace i odpowiednie warunki socjalne
- Przejrzystość, uczciwość i szacunek w relacjach handlowych
Produkty, które mogą posiadać certyfikat FAIRTRADE
- kawa,
- herbata,
- kakao (czekolada),
- banany,
- cukier trzcinowy,
- bawełna,
- suszone i świeże owoce tropikalne,
- orzechy,
- kwiaty,
- miód,
- przyprawy,
- soki,
- piłki sportowe,
- wino,
- ryż,
- a nawet złoto.
Certyfikacja FAIRTRADE działa na całym świecie
Producenci Fair Trade działają na całym świecie. Kawa pochodzi z Etiopii, Kolumbii, Gwatemali, Tanzanii; herbata z Indii, Sri Lanki, Chin, kakao z Ghany, Wybrzeża Kości Słoniowej, Papui Nowej-Gwinei; cukier trzcinowy z Malawi czy z Mauritiusa. Wszędzie tam, gdzie drobni producenci bądź pracownicy dużych plantacjach byli poszkodowani i wykorzystywani rozwija się Sprawiedliwy Handel.
Większość producentów (ok. 75%) Fair Trade stanowią drobni rolnicy posiadający często nie więcej niż 4 hektary ziemi, na której pracują sami bądź razem z najbliższą rodziną lub niewielką ilością pracowników najemnych. Skupieni są oni w różnej wielkości spółdzielniach produkcyjnych, wśród których są malutkie, składające się z 50 farmerów, ale też duże, posiadające własne firmy zależne, kasy pożyczkowe, a nawet instytucje inwestycyjne.
Wiemy jakie idee stoją za Sprawiedliwym Handlem. Ale skąd możemy wiedzieć, że produkty z logo Fairtrade czy inne wyroby Sprawiedliwego Handlu rzeczywiście zostały wytworzone z zachowaniem norm prawnych i etycznych? Wielu zapewne zadaje sobie pytanie czy nie jest to kolejny chwyt marketingowy, żeby wyciągnąć większą kasę od konsumentów.
Przeczytaj także: kawa i sprawiedliwy handel
Certyfikacja FAIRTRADE. Jak to działa?
Aby mieć pewność, że za szczytną ideą podąża praktyka, Faritrade International wprowadziło szereg zasad jakim muszą poddać się producenci i dystrybutorzy chcący korzystać z międzynarodowego certyfikatu.
Zasady te (zwane standardami) dotyczą wielu aspektów produkcji i handlu, od zakazu pracy dzieci poniżej 16 roku życia aż po regulacje dotyczące zakazu użycia określonych herbicydów czy środków owadobójczych. Wszystkie są opracowane w celu zachowania najważniejszych celów Fair Trade:
- zapewnienie dostępu do rynku dla marginalizowanych producentów,
- zrównoważone i sprawiedliwe stosunki handlowe,
- wzmacnianie umiejętności i pozycji producentów,
- podnoszenie świadomości konsumentów i rzecznictwo na rzecz Fair Trade,
- Fair Trade jako „umowa społeczna” (co stanowi zobowiązanie producentów do wykorzystania zysków ze sprzedaży produktów Fair Trade do poprawy warunków życia lokalnej społeczności).
Zasady i praktyka Fair Trade jest bardzo bliska idei zrównoważonego rozwoju, gdzie działania ludzkie są korzystne zarówno dla społeczeństw jak i dla środowiska naturalnego. Chodzi o to aby Sprawiedliwy Handel traktował pieniądz nie jako cel, lecz środek prowadzący do lepszego i zdrowszego życia zarówno producentów jak i konsumentów. Producenci Fair Trade zachęcani są również do podnoszenia standardów i przekształcania upraw w ekologiczne.
Duża część produktów Fair Trade cechuje się wysoką jakością i ekologicznym pochodzeniem, potwierdzonym odpowiednim certyfikatem.
Jak rozpoznać produkt Sprawiedliwego Handlu?
53% Polek i Polaków deklaruje, że widziało znak FAIRTRADE na produktach, z czego 21% widuje znak często, a 32% czasami. Odsetek osób deklarujących rozpoznawanie znaku jest znacząco wyższy (64%) w przedziale wiekowym 18–24 lata.
Znajomość znaku FAIRTRADE wzrosła znacząco z poziomu 28% w 2015 r. i 46% w 2021 r. W ujęciu globalnym na pytanie: „Czy kiedykolwiek widział Pan/ widziała Pani znak FAIRTRADE na produkcie?„ twierdząco odpowiedziało 71% badanych, co stanowi wzrost o 4% w stosunku do 2021 r. Dane przytaczamy za badaniem GlobeScan z 2023 roku. Logo Sprawiedliwego Handlu (FAIRTRADE) znajdziecie poniżej
Pojęciowy galimatias dotyczący sprawiedliwego handlu
Warto wyjaśnić podstawowe pojęcia związane ze sprawiedliwym handlem (ponownie za stroną www.fairtrade.org.pl)
- „Fairtrade” – najbardziej znany na świecie system certyfikacji produktów w ramach Sprawiedliwego Handlu będący własnością Fairtrade International.
- „Fair Trade” – pojęcie szersze znaczeniowo od „Fairtrade” i odnosi się do całego ruchu Sprawiedliwego Handlu, włączając w to poszczególne organizacje oraz systemy certyfikacji organizacji i produktów
- „Sprawiedliwy Handel” – polskie tłumaczenie zwrotu „Fair Trade”, używane zamiennie z angielskim oryginałem.
- „fair trade” pisane małymi literami oznacza uczciwość (justice), sprawiedliwość w relacjach handlowych i nie musi się odnosić wyłącznie do wyżej wymienionych ruchu, organizacji i systemów certyfikacji
- „sprawiedliwy handel”, czasem „uczciwy handel” – polskie tłumaczenie zwrotu „fair trade” w szerokim rozumieniu.
Koalicja Sprawiedliwego Handlu świętuje 10 lat
W 2013 roku nieformalna Koalicja Sprawiedliwego Handlu, czyli inicjatywa kilkunastu małych firm oraz organizacji pozarządowych została zarejestrowana jako Fundacja „Koalicja Sprawiedliwego Handlu”. Chociaż historia organizacji sięga kilu lat wstecz, to jednak pełnoprawną moc nadało jej wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego, które miało miejsce 16 września 2013 roku. Obecnie Fundacja jest częścią międzynarodowego systemu Fairtrade i zajęła się rozwojem rynku i produktów ze znakiem FAIRTRADE w Polsce.
