Teraz czytasz...
Sól. Rodzaje, właściwości, wykorzystanie
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl

Sól. Rodzaje, właściwości, wykorzystanie

Sól jest niezastąpiona w kuchni, a kiedyś była tak cenna, że używano jej jako waluty. Oczyszczona sól kuchenna jest najłatwiej dostępna i najbardziej znana, ale wybór innych jej rodzajów jest coraz większy i łatwiejszy. Dlaczego warto skorzystać z tego bogactwa? Czy sól himalajska to dobra propozycja? A może lepsza jest sól morska?

Choć w większości sklepów znajdziemy sól kuchenną wzbogaconą fluorem i jodem (często też antyzbrylaczem), korzystniej jest spożywać ją w postaci jak najmniej przetworzonej.

Jakie jest zalecane dzienne spożycie soli?

Biorąc pod uwagę fakt, że zalecane dzienne spożycie soli określane jest na poziomie 500 mg (odpowiada to jednej płaskiej łyżeczce), nie należy z jej użyciem przesadzać.

Pamiętajmy, że trzeba brać pod uwagę nie tylko sól, którą dodajemy do potraw sami, ale także sól, którą spożywamy wraz z produktami już przetworzonymi. Trudno jednak się bez niej całkowicie obejść, zwłaszcza, że potrafi wzbogacić smak wielu potraw. Nie powinniśmy jednak przesadzać z jej spożyciem.

Zagrożenia związane z nadmiernym spożyciem soli

  • Zatrzymuje wodę w organizmie,
  • tuczy (sprawdź jak ułożyć plan żywieniowy),
  • sprzyja powstawaniu wielu groźnych chorób: wzrostowi ciśnienia tętniczego, przeciążeniu nerek,
  • ma też prawdopodobny wpływa na powstawanie nowotworów żołądka, cukrzycy typu II, udaru mózgu oraz wystąpienia osteoporozy.

Tyle o wadach, ale i o dobrodziejstwach niektórych gatunków tej przyprawy można by mówić długo…

A po którą sól najlepiej sięgać?

Sól morska

Sól morska jest najzdrowsza zdaniem lekarzy, zalecają ją też dietetycy. Ma stosunkowo mało sodu. Można ją dodawać do jedzenia lub kąpieli. Zawiera magnez, lit, selen, cynk i jod, bo powstaje przez odparowanie wody morskiej. Zaliczamy do niej np. brytyjską Maldon Sea Salt, która przypomina płatki. Pozyskiwana jest ręcznie.

Sól morska ma szary odcień i jest lekko wilgotna. Ma nieco intensywniejszy smak, więc trzeba mieć to na uwadze doprawiając potrawy.

Flor de Sal to sól morska, która powstaje w tak zwanych ogrodach solnych w Portugalii, gdzie jest codziennie pozyskiwana z wody morskiej odparowującej w słońcu. Bywa wzbogacana suszonymi czarnymi oliwkami, płatkami róż czy hibiskusa, nadaje się więc do

  • oryginalnych dań,
  • serów,
  • pasztetów,
  • sałatek,
  • dań z grilla.

Stosuje się ją w kosmetyce naturalnej.

Wieloletnie badania dowiodły, że Hiszpanie, Japończycy i mieszkańcy Wenezueli znacznie rzadziej chorują na miażdżycę czy białaczki limfatyczne, przy czym w ich diecie obecna jest sól morska.

Sól himalajska

Okłady z soli himalajskiej, wykonywane na ciepło, poleca się w schorzeniach stawów. Jej znaczenie w kosmetyce jest znane, bo pomaga w złuszczaniu naskórka, dając efekt czystej, zdrowo wyglądającej, promiennej cery i łagodzi dolegliwości związane z suchością skóry.

Sól himalajska jest wydobywana na terenie dzisiejszego Pakistanu w miejscu, gdzie miliony lat temu znajdował się słony ocean. To sól niezwykle czysta, bo pochodzi z czasów, gdy zanieczyszczenia przemysłowe nie istniały. Wydobywa się ją ręcznie, bez użycia materiałów wybuchowych i ciężkiego sprzętu mechanicznego.

Oprócz chlorków i magnezu sól himalajska zawiera siarczany i żelazo. Może nieco na wyrost, ale zwykło się uważać, że spożywanie tej soli może pomóc w uregulowaniu poziomu cukru we krwi, ciśnienia, poprawić przewodnictwo nerwowe (to akurat zaleta sodu obecnego w każdej soli), utrzymać zdrowy układ oddechowy, a nawet spowolnić efekty starzenia się organizmu.

Sól kamienna

W naszym regionie Europy mamy naturalne bogactwo, czyli sól kamienną, która nie jest ługowana i dlatego ma największą zawartość cennych minerałów. Godna polecenia jest sól z Kłodawy. Nie jest wybielana ani suszona przy użyciu chemikaliów. W kosmetyce i lecznictwie ceniona jest sól bocheńska, otrzymywana z odparowania wody ze źródeł solankowych. Znana jest także sól z Ciechocinka czy Inowrocławia.

Sól kamienna jest nieprzetworzona. Wydobycie jej ze złóż podziemnych prowadzone jest tradycyjną metodą górniczą. Dalej jest ona poddawana obróbce mechanicznej, czyli kruszeniu i mieleniu, a następnie sortowaniu. W ten sposób otrzymuje się sól drobnoziarnistą oraz gruboziarnistą.

Zobacz także

widok z góry na produkty bogate w fosfor

Sól warzona to już substancja jednorodna o śnieżnobiałym kolorze. Otrzymuje się ją w procesie parowania i krystalizowania solanki. Sól warzona w procesie produkcji zostaje jednak oczyszczona z większości mikroelementów naturalnie znajdujących się w pokładach solnych. Jej zaletą jest brak osadu po rozpuszczeniu w wodzie, dlatego chętnie jest kupowana przez duże zakłady produkujące żywność, np. wędliny, przetwory warzywne. Takiej soli nie polecamy do codziennego użycia w domu.

Czarna sól Kala Namak

Pochodzi z kuchni hinduskiej i szturmem zdobywa nasz rynek. Jest miłą odmianą po soli himalajskiej. Kupują ja przede wszystkim weganie oraz ci, którzy lubują się w nowinkach kulinarnych. Pachnie ekstrawagancko, nieco jajecznie. Nie każdy polubi taki aromat, ale wielu smakoszom może on wydać się… podniecający. Do czego najlepiej używać takiej soli? Otóż do zup i sałatek no i oczywiście do wszelkich dań kuchni hinduskiej. Sól, mimo swojej nazwy, nie jest czarna, a raczej różowa lub fioletowa, zawiera bowiem związki siarki, które mają wpływ na jej barwę.

Wytrawni kuchmistrze uważają, że sól Kala Namak ma właściwości detoksykacyjne, korzystnie wpływa na skórę i, podobnie jak nasza rodzima czarna rzepa, stymuluje wzrost włosów. Łagodzi też zapalenie błony śluzowej żołądka.

Z wykorzystaniem soli Kala Namak zrobisz np. majonez z aquafaby

Czerwona sól hawajska

Ta niezwykła i ciągle niedoceniana sól powstaje na Hawajach w wyniku odparowywania wody za pośrednictwem energii słonecznej. Sól zawdzięcza swoją niesamowita barwę tlenkowi żelaza – kryształki soli zostają wymieszane z ekstraktami mineralnymi z użyciem ziemi wulkanicznej. Jest bogata w minerały śladowe, zawiera ich 80 z 93, które występują na naszej ziemi. Jest to więc jedna z najbardziej odżywczych soli, jakie możemy spożywać. Sól ta była używana przez rodowitych mieszkańców Hawajów jako środek konsekrujący i przyprawa do przeróżnych, także słodkich potraw.

A może Gomasio?

Jeżeli nadal Was nie przekonaliśmy, że sól może być zdrowa, wszystkim niedowiarkom proponujemy Gomasio, czyli po prostu mieszankę soli z sezamem. Sól ta jest nazywana sezamową lub kminkową czy dyniową – w zależności od dodatku. Przyprawa ta nie tylko wydobywa niezwykłe smaki potraw, ale słynie ze swoich zdrowotnych właściwości. Jak ją przygotować?

Otóż należy wziąć 20 łyżeczek sezamu i dwie łyżeczki soli morskiej. Sól i sezam należy prażyć na suchej patelni przez kilka minut. Sól prażymy do uzyskania złotego koloru – jednak musimy uważać, aby jej nie przepalić, straci wówczas swoje właściwości smakowe i zdrowotne. Po przestudzeniu przyprawę rozgniatamy w moździerzu lub blendujemy. Efekt finalny może zawierać zarówno zmiażdżone ziarna, jak i całe. Sól przechowujemy w zamkniętym pojemniku przez okres najdalej dwóch tygodni.

Czym zastąpić sól?

Składniki, którymi zastąpisz sól w potrawach

  • bazylia
  • wanilia
  • sok z cytryny
  • czosnek
  • słodka papryka
  • kminek
  • szafran
  • pieprz
  • cynamon
  • majeranek
  • pietruszka
  • koperek

Pamiętaj! Unikaj przypraw na bazie glutaminianu sodu, octu, musztardy, gorczycy, maggi i sosu sojowego.

Wydobycie soli a tradycja i dbałość o środowisko

Współcześnie coraz większe znaczenie ma świadomość, jak pozyskujemy naturalne zasoby Ziemi. W Japonii wytwarzanie soli (Shinkai deep sea salt) to tradycja, którą chce się ocalić, a powiązani z nią ludzie mają wiedzę na temat ochrony lokalnego środowiska, kultury narodu i duchowości jej mieszkańców. Każdego miesiąca tylko cztery razy odparowuje się wodę morską. Z 5 tysięcy litrów uzyskuje się zaledwie około 200 kilogramów tej soli o niezwykłym smaku. Taką wiedzę i świadomość przyrody chcą przekazać kolejnym pokoleniom.

Małgorzata Górska

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.