Jabłka dawnych odmian. Dlaczego warto jeść?

Dawne odmiany jabłek są zdrowsze i bezpieczniejsze

Podczas Konferencji „Misja Bioróżnorodność 2010”, która odbyła się w dniach 22-23 października, w Zbicznie, prof. E. Rembiałkowska przedstawiła prezentację poświęconą dawnym odmianom jabłek. Przytaczała w niej rezultaty badań naukowców z całego świata.

Jabłka dawnych odmian charakteryzują się wysoką zawartością związków antyoksydacyjnych takich, jak:

• fenole,
• antocyjany,
• witamina C,

a także cukrów.

Rezultaty badań przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii potwierdzają wyższą zawartość suchej masy oraz wybranych składników mineralnych (Mg, Fe, Cu, Na, K, P) w owocach starych odmian. Masa sucha – jest to pozostałość pewnego produktu po usunięciu z niego wody poprzez wykorzystanie do tego różnych procesów technologicznych, fizycznych i chemicznych. Obrazowo mówiąc, masa sucha informuje nas o „zawartości jabłka w jabłku”

Najwięcej witaminy C w dawnych odmianach jabłek

Największa różnica pomiędzy dawnymi odmianami, a współczesnymi wiąże się z występowaniem witaminy C. W Malinówce Oberlandzkiej mamy jej 189,08 miligramów w 100g masy, w jabłku Książe Albrecht 150,01. Średnia dla przebadanych dawnych odmian wynosi 97,50, a dla nowych 26,52.

Bogactwo flawonoidów w malinówce i gryfsztynku

Badania przeprowadzone przez zespół kierowany przez Ewę Rembiałkowską wskazują, że w dawnych odmianach jabłek  występuje więcej (średnio) flawonoidów. W związki te najbardziej obfitują odmiany:  Malinówka (599,91 mg w 100 g masy owoca) i Gryfsztynek (559,58). Jeżeli chodzi o nowoczesne odmiany, najlepiej wypada Idared (469). Flawonoid to żółty barwnik roślinny pełniący funkcję przeciwutleniacza. Przeciwutleniaczom (inne nazwy: antyutleniacze, antyoksydanty) przypisuje się działanie antyrakowe.

Szara Reneta i Książe Albrecht bogate w antocjany

Pod względem ilości antocyjanów, najlepiej wypada jabłko odmiany Szara Reneta(118,71). Nowa odmiana Idared posiada ich trochę mniej (79,50). W antocyjany obifitują także inne jabłka dawnych odmian: Książe Albrecht (68,09), Malinowa Oberlandzka (63,29). Jeżeli chodzi o średnią występowania antyocyjanów w przebadanych jabłkach dawnych odmian, wynosi ona 75,10 (jabłka nowych odmian: 50,19).

Kwestia smaku…

Smak jest oczywiście pojęciem względnym. Niemniej jednak przeprowadzona przez naukowców SGGW analiza sensoryczna wykazała, że stare odmiany jabłoni w porównaniu do nowych odmian jabłoni uzyskują  wyższe oceny, charakteryzują się bardziej intensywnym smakiem.

Skoro dawne odmiany jabłek są tak dobre, dlaczego jest ich tak mało?

Dawne odmiany jabłoni zastąpione zostały nowymi przede wszystkim ze względów podyktowanych przydatnością do handlu i przetwórstwa. Są wydajniejsze (ich  uprawa wiąże się jednak ze stosowaniem dużej ilości środków chemicznych).  Jeżeli chodzi o przetwórstwo, proces pasteryzacji przyczynia się do ubytku zawartości związków przeciwutleniających w musach jabłkowych starych i nowych odmian, jednak spadek ten jest znacznie mniejszy w musach owoców nowych odmian. – Właśnie dlatego potrzebna jest dyskusja i poszukiwanie takich metod przetwórczych, które pozwolą na dostarczenie klientom produktów najwyższej jakości – zauważa Ewa Rembiałkowska.

Zobacz także

Warzywa i owoce. Jak zwiększyć ich udział w diecie?

Dlaczego powrót do dawnych odmian jest tak ważny?

– Drzewa starych odmian dobrze rosną i owocują bez chemicznej ochrony. Są bardziej odporne na choroby, szkodniki i mróz. Tymczasem występowanie licznych chorób w sadach towarowych, szczególnie mączniaka jabłoni oraz parcha jabłoni skłoniło hodowców do poszukiwania ośrodków odporności genowej, gdyż dalsza intensyfikacja ochrony chemicznej jest zagrożeniem nie tylko dla człowieka, ale również dla środowiska. Stare odmiany drzew owocowych mogą być cennym źródłem genów odporności na te choroby – przekonuje Ewa Rembiałkowska. Nie można także zapominać o tym, że pielęgnowanie dawnych odmian jabłoni to aktywne wsparcie dla ochrony agrobioróżnorodności, która jest naszym dziedzictwem nie tylko przyrodniczym, ale także kulturowym.

Tradycyjny ekstensywny sad jest „pełen życia”. Stanowi ostoję dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Jego likwidacja oznacza wyginięcie wielu organizmów.

Świadomi klienci tego szukają!

Decydując się na uprawę dawnych odmian jabłoni, rolnicy ekologiczni biorą także pod uwagę fakt, że znakomicie nadają się one do właśnie takiej, przyjaznej naturze uprawy. Pamiętać trzeba też o tym, że mimo najróżniejszych zawirowań, w Polsce przybywa konsumentów, którzy interesują się tym skąd pochodzi i jak jest uprawiana kupowana przez nich żywność. Inni z kolei po prostu szukają „smaków dzieciństwa”. Niezależnie od motywacji, tacy właśnie klienci szukają jabłek dawnych odmian i przetworów na ich bazie.

Karol Przybylak (na podstawie prezentacji prof .Ewy Rembiałkowskiej – Znaczenie i wartość odżywcza jabłek starych odmian – wyniki badań)

Ważniejsze odmiany jabłoni w przedwojennej Polsce: