Mszyce to jedne z najpopularniejszych szkodników roślin balkonowych i ogrodowych. Pojawiają się na naszej plantacji mimo pielęgnacji i ciągłego dbania o nasze rośliny. Jak się ich pozbyć ekologicznymi metodami? I czy domowe sposoby na mszyce działają?
Jak wyglądają mszyce?
Mszyca to mały owad z rzędu pluskwiaków (1-4 mm). Ma miękkie ciało w kolorze zielonym lub czarnym (mszyce czarne i mszyce zielone), błoniaste skrzydła i odwłok o kształcie baryłkowatym z zaznaczoną segmentacją. I choć jest bardzo mała, może szybko doprowadzić do spustoszenia w ogrodzie.
Mszyce posiadają aparat gryząco-ssący i wysysają sok z rośliny. Na liściach pojawiają się jasne plamy, które z czasem obejmują całą blaszkę. Owady te powodują osłabienie blaszki liściowej i zatrzymanie wzrostu całego okazu. Uniemożliwienie zachodzenia fotosyntezy prowadzi do zamierania rośliny. Przy żerowaniu dochodzi do charakterystycznego zwijania się liści, które potem usychają.
Szkodniki te pozostawią też liście oblepione spadzią, czyli kropelkami odchodów. Niestety, spadź to idealna pożywka dla grzybów, w taki sposób może rozprzestrzenić się szara pleśń. Spadź stanowi również barierę dla drapieżników żywiących się mszycami, np. biedronek. Przylepiają się one do powierzchni rośliny i nie mogą atakować mszyc.
Skąd się biorą mszyce?
Szkodniki te przylatują na daną roślinę najczęściej w kolonii. W danym roku wydają kilkanaście pokoleń, rozmnażają się bez zapłodnienia przez dzieworództwo. Gdy kolonia jest za duża, samice, które mają skrzydła, kolonizują kolejne rośliny.
Przeważnie atak zaczynają od wierzchołków pędów i młodych liści oraz pąków i kwiatów, gdyż są to najsmaczniejsze części rośliny. Świeży sok i dobry turgor powierzchni żerującej to przysmak dla mszyc. Ale znane są gatunki, które żerują nawet na szyjce korzeniowej lub na samych korzeniach.
Jak zwalczyć mszyce?
Mszyce to owady, które mogą zaatakować praktycznie każdą roślinę: doniczkową, pokojową i ogrodową. Uwielbiają nasturcje, begonie i fuksje. Bardzo często atakują również liście buraków, szpinaku czy rukoli. Jeśli wiec mamy te warzywa w swoim ogrodzie, warto zasadzić nasturcje, które dla szkodników są lepszym wyborem. A jeśli zaatakują kwiat, zostawią warzywa w spokoju.
Mszyce nie lubią też zapachu bylicy piołunu, lawendy (warto posadzić ją przy różach!), majeranku, cebuli, czosnku i rozmarynu. Zioła podczas ciepłego dnia wydzielają olejki eteryczne, które są drażniące dla mszyc. Będą więc omijać nasz ogród.
I pamiętajmy, że nawet najskuteczniejszy preparat na mszyce zadziała tylko na krótką metę, jeśli nie będziemy dbać o ogród. Szkodniki te atakują rośliny słabe, zaniedbane. Jeśli więc zapewnimy naszym kwiatom i warzywom odpowiednie warunki glebowe, siedliskowe i wilgotnościowe, zmniejszamy prawdopodobieństwo ataku mszyc.
Dbajmy też o odpowiednie nawodnienie naszych roślin. Na przesuszonych okazach szybciej mogą pojawić się nie tylko mszyce, ale także przędziorki (→ przeczytajcie, jak susza wpływa na rośliny).
I bardzo ważne: wszelkie zabiegi pielęgnacyjne wykonujmy zdezynfekowanym sprzętem! Na sekatorach, doniczkach i łopatach mogą być jaja mszyc, które szybko się wykluwają i atakują plantację.
Starajmy się też kupować ziemię w miejscach sprawdzonych i regularnie usuwajmy chwasty z naszej plantacji.
Jeśli chcecie wiedzieć, jakie rośliny odstraszają szkodniki i chronią przed chorobami, a także jak pozbyć się chorób roślin bez szkodzenia przyrodzie, zajrzyjcie do książki „300 ekosposobów na szkodniki i choroby„. W pakiecie z pozostałymi książkami z serii „Tradycyjny ogród ekologiczny” kupicie ją w promocyjnej cenie 105,99 zł.
Jakie środki na mszyce wybrać?
Chcąc zwalczać mszyce w naturalny sposób, warto znać pojęcie parazytoidów. Są to drapieżne owady, które redukują liczebność opisywanych tu szkodników. Składają jaja w żywicielu (np. mszycarzu szklarniowym lub biedronce dwukropce), która zjada mszyce. Parazytoidy w postaci larw lub mumii można kupić w sklepach ogrodniczych i zaaplikować na naszą plantację.
Warto też zastosować preparat na mszyce w postaci oprysku. W tej kategorii liderem jest gnojówka z pokrzywy (← kliknij i sprawdź, czego nie podlewać gnojówką z pokrzyw). Do jej przygotowania potrzebujemy ok. 1 kg liści, które tniemy na mniejsze kawałki i zalewamy około 10 l wody kranowej lub deszczówką. Całość odstawiamy na 3 dni w zacienione miejsce i raz dziennie mieszany.
Po 5-7 dniach na powierzchni gnojówki zaobserwujemy pojawienie się pęcherzyków powietrza, co będzie oznaczać, że rozpoczął się proces fermentacji. Gdy bąbelki przestaną się pojawiać, ciecz jest gotowa do użycia. Rozcieńczajmy ją w proporcji 1:50 i opryskujmy roślinę co 2 dni przez tydzień (profilaktycznie lub robiąc oprysk na mszyce, które zaatakowały nasze rośliny).
Naturalna ochrona roślin przed szkodnikami
Na mszyce może też pomóc:
- oprysk z mniszka lekarskiego: ok. 400 g mniszka tniemy na mniejsze części i zalewamy około 10 l wody; roztwór co jakiś czas mieszamy. Po 12 h oprysk jest gotowy. Przelewamy go do butelki z atomizerem i obficie spryskujemy roślinę
- wywar z cebuli: kroimy 40 g cebuli, wkładamy do garnka, zalewamy 4-5 l wody i gotujemy przez 20-30 min; odstawiamy do ostygnięcia i przecedzamy. Taki wywar gotowy jest do opryskania. Gdy zamkniemy go w szczelnej butelce i postawiamy w chłodnym miejscu, będzie można użyć go przez około 2 tygodnie
- wywar z aksamitki: ok. 500 g suszu aksamitek zalewamy 5 l wody i moczymy przez 48 h, cedzimy, opryskujemy (można tez dodać 40 g startego na tarce mydła potasowego lub łyżkę płynu do mycia naczyń)
Używając oprysk na przędziorki i mszyce pamiętajmy, by blaszki liściowe opryskać zarówno po dolnej, jak i górnej stronie. Wywar z cebuli zamknięty w szczelnej butelce i przechowywany w chłodnym miejscu, będzie zdatny do użycia przez ok. 2 tygodnie.
Przepisy na naturalne środki ochrony roślin znajdziecie też w książce Cecylii Ciechańskiej „Ogród dla każdego„.
Jaki ocet na mszyce?
Domowy sposób na mszyce? Ocet, który chyba każdy z nas ma w domu. By walczyć ze szkodnikami roślin, miesza się go w proporcji 1:10. Całość przelewamy do butelki z atomizmem i solidnie opryskujemy rośliny.
Działa też soda na mszyce: 0,5 łyżki stołowej sody oczyszczonej rozpuszczamy w 1 l wody (można dodać też kilka kropel płynu do mycia naczyń). Miksturą spryskujemy rośliny.
Dawniej, kiedy środki na mszyce nie były znane, zbierano je ręcznie. Może to wydawać się mozolna metoda, ale jeśli chcemy uratować naszą plantację, trzeba działać wielopoziomowo. Gdy więc zauważymy chodzące szkodniki po liściach, lepiej od razu szybko je usuńmy.
Rozgniecione mszyce wysyłają chemiczne sygnały, że w danym miejscu jest niebezpiecznie, co może zmniejszyć liczebność kolonii. Aby utrwalić efekt po ręcznym zbieraniu, można opryskać liście mieszaniną wody z dodatkiem szarego mydła (mniej więcej 100 g mydła na 3-4 l wody). Taka metoda sprawdzi się, gdy atak mszyc nie jest znacząco rozniesiony na plantacji. Dzięki powłoce mydlanej szkodniki będą zsuwać się z rośliny.
Obecnie na rynku jest dużo gotowych ekologicznych produktów, które w swoim składzie mają wyciągi z cebuli, czosnku czy tytoniu. Znane są również środki, które wykorzystują wyciągi z oleju rydzowego czy naturalnych wielocukrów. Takie gotowe mieszanki są łatwo dostępne i od razu gotowe do użytku.
Walcząc z mszycą potrzebna jest cierpliwość. Nie wolno się poddawać, starajmy się działać wielopoziomowo, aby straty były jak najmniejsze.
Najczęściej zadawane pytania
Czy ocet na mszyce nie zniszczy rośliny?
Nie, bez obaw. Ocet w odpowiednim rozcieńczeniu nie zaszkodzi roślinie. Do wykonania oprysku można wykorzystać zarówno najtańszy ocet spirytusowy, jak i ocet jabłkowy.
Co na mszyce w domu?
Jeśli szkodniki zaatakują rośliny doniczkowe, możemy do ich zwalczenia wykorzystać wyciągi i wywary z cebuli, czosnku, mniszka lekarskiego lub pokrzywy.
Kiedy oprysk na mszyce będzie najskuteczniejszy?
Najlepiej jest wykonać go w pochmurny dzień, rano lub wieczorem, kiedy nie pali słońce. Nie opryskujemy roślin w czasie oblotu pszczół!
Czy jaskółcze ziele i wrotycz to odpowiednie rośliny na mszyce?
Zdecydowanie! Obie rośliny są w Polsce bardzo łatwo dostępne, a przy tym dobrze radzą sobie ze szkodnikami. Można z nich przygotować wywary i opryskać rośliny.
By przygotować oprysk z wrotyczu: 150 g świeżego wrotyczu zalewamy 5 l wrzątku; po wystudzeniu i przecedzeniu napar jest gotowy do użycia
