Z roku na rok wśród hodowców i konsumentów wzrasta zainteresowanie nowymi warzywami. Uprawa rukoli jest więc coraz popularniejsza. Roślinę tę można z powodzeniem mieć na wyciągniecie ręki. Jak o nią dbać w sposób ekologiczny?
Ostatnio na lokalnych targach coraz częściej możemy spotkać rukolę (Eruca vesicaria). Jej inna nazwa to rokietta siewna. Jest bardzo popularna we Włoszech, króluje jako dodatek do pizzy czy sałatek. Nasiona wykorzystywane są do produkcji oleju, a całe liście do wytwarzania musztardy. W ogrodzie może też pełnić funkcję ozdobną.
Dowiedz się, jak w sposób ekologiczny uprawiać czosnek, rzodkiewkę, brokuł, fasolę szparagową i buraki.
Pierwsze zapiski o rukoli pochodzą z czasów biblijnych. Z powodzeniem można ją uprawiać w ogrodzie lub na balkonie w doniczce. Ma orzechowy, lekko gorzkawy smak. Roślina jest lekkostrawna, zawiera białka, węglowodany, kwasy organiczne, olejki eteryczne i wiele witamin (przede wszystkim witaminę C). Dzięki temu uodparnia nasz organizm, wspiera procesy trawienne, zwalcza nadkwasowość żołądka oraz wzdęcia. Cynk obecny w liściach działa odkażająco i bakteriobójczo, potas obniża poziom glukozy we krwi, a glukozynole działają przeciwnowotworowo.
Rukola nie bez przyczyny jest obecna w dietach odchudzających. 100 g liści zawiera tylko 25 kcal.
Marchew, koper, sałata, por i jarmuż w ekologicznym ogrodzie, uprawiane w zgodzie z naturą. Przeczytaj, jakie to proste.
Warunki uprawy rukoli
Rukola to roślina jednoroczna, należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Częścią jadalną są liście, które posiadają bardzo charakterystyczny smak.
Miejsce na wysiew rukoli powinno być słoneczne i bez zastoisk wodnych, ale za to przewiewne. Roślina idealnie czuje się w chłodne wiosenne lub jesienne dni. Gleba powinna być oczyszczona z resztek pożniwnych i dokładnie przekopana. Wszystko to zabezpiecza naszą plantację przed chorobami i szkodnikami, które mogą zalegać na polu.
Na koniec dobrze jest wyrównać ziemię tak, aby łatwiej można było wyznaczyć grządki z roślinami. Zadbajmy także o umiarkowane nawodnienie podłoża oraz obojętnie pH (kwasowe pH bardzo często jest przyczyną kiły kapusty).
Chcesz mieć w swoim ogrodzie szpinak, dynię i pietruszkę? Dowiedz się, jak uprawiać je bez dodatku chemii.
Rukola jak większość warzyw liściastych wymaga żyznego podłoża, dlatego wskazane jest nawożenie. W ekologicznej uprawie w grę wchodzi wyłącznie nawożenie organiczne. Kompost nie dość, że wzmacnia i odżywia naszą glebę, to dodatkowo ją rozluźnia, co bardzo pozytywnie wpływa na roślinę. Zalecana dawka kompostu to ok. 2-3 kg/m2 (wszystko zależy od stanu naszego podłoża). Przeważnie taki zabieg wykonuje się na wiosnę.
Uprawę rukoli najlepiej jest rozpocząć w drugim roku po zastosowaniu obornika (zalecana dawka to 3-4 kg/m2, a zabieg najlepiej jest przeprowadzić jesienią).
Czas i sposób siewu
W ciągu całego roku rukolę można siać kilkukrotnie
. Wynika to z krótkiego okresu wegetacji. Można ją uprawiać w doniczkach, tunelu, szklarni oraz w gruncie. Nasiona powinny pochodzić ze sprawdzonego i certyfikowanego źródła.
Przeważnie do gruntu rukolę sieje się wiosną, w maju. Jest to idealny czas dla kiełkowania tej rośliny. Nie lubi ona wysokich temperatur i mocnego słońca. Nasiona siejemy rzutowo lub w rzędach (odstęp między nimi powinien wynosić około 20-30 cm w zależności od wielkości naszej rabaty). Roślinę sadźmy na głębokość 1 cm. Kiełkuje po około 7 dniach, do tego procesu wystarczą jej 4°C.
Z racji tego, że roślina ma krótki okres wegetacji i nie lubi przesadzania, przeważnie w amatorskiej uprawie nie tworzy się rozsady. Pamiętajmy, aby nasze pole po wysianiu dokładnie podlać oraz regularnie lustrować. Wczesne wykrycie objawów chorobowych pozwoli nam na całkowite wyeliminowanie jej z naszej plantacji.
Siew do doniczek możemy z kolei rozpocząć już w marcu. Dobrze, aby już na początku właściwie dobrać wielkość doniczki, by później nie narażać roślin na przesadzanie.
Uprawa rukoli: korzystne i niekorzystne sąsiedztwo
Z racji tego, że rukola należy do rodziny kapustowatych, warto stosować przerwy w uprawie na tym samym polu roślin z tej samej rodziny. Idealne będą odstępy około 3-4 lat.
Z racji swoich niedużych rozmiarów rukolę najlepiej sadzić pomiędzy pomidorami (one rosną dość wysoko). Niestety, roślina ta nie jest tolerancyjna co do innych warzyw. Zdecydowanie lepiej posadzić ją w sąsiedztwie ziół, np. szałwii, mięty. Dodatkowo może być ona idealną rośliną na przedplon lub poplon.
Pielęgnacja uprawy rukoli
Starajmy się uniknąć siewu w sezonie letnim. Jeśli się już na to zdecydujemy, to raczej wybierajmy miejsca lekko ocienione, aby słońce nie uszkadzało liści (poparzenia).
Starajmy się regularnie i dokładnie odchwaszczać rukolę, aby chwasty nie spowalniały wzrostu rośliny. Raz na jakiś czas można też spulchniać międzywęźla. Pamiętajmy, by zabieg ten wykonywać delikatnie, ponieważ rukola posiada delikatny system korzeniowy.
Jeśli na początku okresu wegetacji obserwujemy za gęsty wysiew roślin, starajmy się je usuwać, by okazy pozostawione na polu mogły swobodnie wzrastać. Regularny zbiór zewnętrznych liści powoduje, że roślina lepiej się krzewi i produkuje więcej liści.
W uprawie roślin liściowych istotne jest podlewanie. Jeśli chodzi o rukolę, starajmy się jej nie zalewać, ale nie dopuszczajmy do przesuszania podłoża. Poziom wody jest bardzo istotny, zwłaszcza na początku uprawy oraz pod koniec.
Rukola dobrze znosi przymrozki. Wytrzymuje obniżenia temperatury nawet do -3°C.
Najczęstsze choroby i szkodniki oraz ekologiczne metody ich zwalczania
– czytaj więcej w tekście „Szkodniki i choroby rukoli oraz ekologiczne metody ich zwalczania” na stronie Ekologicznego Poradnika Księżycowego.
Czas i sposób zbioru
Cały okres wegetacji rukoli trwa 6-8 tygodni. Uznajemy, że roślina jest gotowa do zbioru, gdy liście są intensywnie wybarwione. Przeważnie osiągają wówczas 5-10 cm długości. Przerośnięte liście nie nadają się do zbioru, nie są już takie smaczne.
Starajmy się zbierać tylko liście zewnętrzne. Roślina pozostaje wtedy nienaruszona i można cieszyć się kolejnym zbiorem już po tygodniu. Zbiór przeważnie dokonuje się ręcznie lub przy użyciu nożyczek, noża czy sekatora.
Warunki przechowywania
Niestety, rośliny liściowe należą do tych, które zdecydowanie krótko można przechowywać. Przeważnie wytrzymują do 10 dni w lodówce w temperaturze 1-2°C i wilgotności 95%. Rukola nadaje się również do mrożenia, jednak rzadko wykorzystuje się ją w takiej postaci. Przeważnie w formie świeżej dodawana jest do sałatek, sosów czy zup. Warto wiedzieć, że liście rukoli po ususzeniu zachowują swój charakterystyczny smak.
Zastosowanie rukoli
Rukola stanowi częsty dodatek do sałatek i sosów. Wykorzystuje się ją również jak element ozdobny. Jest bardzo popularna w kuchni śródziemnomorskiej. Jej smak może nie każdemu odpowiadać, ale w połączeniu z różnymi daniami smakuje wyśmienicie. Dodatkowo nietypowy kształt liści powoduje, że cała roślina pełni funkcję ozdobną w naszym ogrodzie. Intensywna zieleń liści będzie dobrym tłem dla kwiatów o pstrokatym kolorze. Nadaje się także do ogrodów wertykalnych, które ostatnio są coraz bardziej popularne. Rukola zaliczana jest do afrodyzjaków (zwłaszcza jej nasiona, które można wykorzystać do zrobienia domowej musztardy).
Bibliografia:
- „Rośliny polskie”, W. Szafer, S. Kulczyński, PWRiL, Warszawa 1989.
- „Rośliny biblijne. Leksykon”, Z. Włodarczyk, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 2011.
- „Zdrowa rukola”, M. C. Ukłańska-Pucz, Mój Piękny Ogród, nr 11, 2011.
- „Rukola na jesień”, R. Nurzyńska-Wierdak, Działkowiec, nr 8, 2007.
- „Rukola”, T. Miazgowska, Kuchnia. Magazyn dla smakoszy, nr 5, 2001.
- „Słownik roślin użytkowych”, Z. Podbielkowski, PWRiL, Warszawa 1989.
- „Rokietta siewna”, R. Nurzyńska-Wierdak, Działkowiec, nr 10, 2001.
- „Choroby i szkodniki warzyw kapustynych”, M. Grabowski, K. Wiech, Plantpress, Kraków 2009.
